67
Благаславі, маці, вясну заклікаці...
1. Пра што спяваецца ў песні-вяснянцы, якія чалавечыя пачуцці ў ёй раскрываюцца? Чаго чакалі людзі ад прыходу вясны?
У песні – вяснянцы спяваецца пра заклік да зямлі. Праз гэтую песню людзі звяртаюцца да зямлі, просяць у яе адамкнуць зямліцу, выпусціць травіцу. Пад травіцай разумюеца не только трава і іншыя расліны, але і садавіна і агародніна. У вершы адчуваецца радасць ад надыхода вясны, цяпла, сонца.
2. Адзначце вобразна-выяўленчыя сродкі мовы, якія дапамагаюць стварыць вобраз вясны — прыгожай, вясёлай, шчодрай.
У вершы выкарыстаны наступныя вобразна-выяўленчыя сродкі мовы: звароты (благаславі маці, прыйдзі вясна-красна), вобразы-сімвалы (вясна-красна), эпітэты (буйнае жыта).
3. Раскажыце, што вы ведаеце пра народны абрад «Гуканне вясны». Якое яго прызначэнне? Калі і дзе звычайна праводзіцца гэта свята? Хто яго асноўныя ўдзельнікі?
Гуканне вясны – гэта абрад, які праводзіцца тады, калі ўжо адчуваецца надыход вясны. На вуліцы можа яшчэ ляджаць снег, быць сыра і холадна, але ўжо ўсе адчуваюць надыход вясны. Гэыя абрады праводзяцца вельмі многа лет. Раней людзі заклікалі вясну і праводзілі абрады да той пары, пакуль земляробы не выходзілі на палі працаваць і рыхтаваць зямлю да пасяўной. Людзі вельмі чакалі вясну пасля халоднай зімы. Яе заклікалі, пелі песні, праводзілі абрады. Гэтая пара года ўяўлялася маладой, прыгожай дзяўчынай, якая прыносіла на зямлю сонца, радасць, і цяпло.
А на Купалу рана сонца іграла...
1. На якое свята выконвалася гэта песня? Што вы пра яго ведаеце?
На Купалу. Гэтае свята святкуецца 7 ліпеня. Святкаванне Івана Купалы – гэта пэўныя абрады, галоўнымымі складнікамі якіх з’яўляюцца вада, агонь, травы. Святкаванне адбыаваецца ў ноч з 6 на 7 ліпеня. Ноч лічыцца часам, калі уся нячыстая сіла (лешы, вадзянік, ведзьмак, русалка) набывае моц і пачынае шкодзіць.
2. Растлумачце, як вы разумееце вобраз сонца іграе. Калі, паводле міфаў, у прыродзе назіраецца такая з’ява?
Сонца іграе азначае, што яно свеціцца рознымі колерамі. Акрамя міфаў, такое выражэнне ужываецца, калі Сонца знаходзміцца ў апагеі. Такая падзея адбываецца з 20 да 24 чэрвеня. Менавіта у гэты час ноч ледзве прыметна.
3. Як праяўляецца ў песнях жаданне чалавека засцерагчы ўраджай? Падмацуйце адказ прыкладамі.
Калі людзі адсвяткавалі свята Івана Купала, для іх пачынаецца гарачая пара таму, што пачынаецца жатва і сенакос. Калі святкуецца Купала, галоўнымі сімваламі з’яўляюцца агонь, вада, травы. Менавіта ім пакланяюцца і ўспяваюць у песнях тыя, хто святкуе яго. У вершы сонца паўстае жывой істотай. У радках так і гаворыцца: рана сонца іграла, на добрыя годы. Верш таксама паказвае, што людзі спадзяваліся на “цёплыя росы”, а таксама на шчодры ўраджай і “хлябы ўраджаі”.
4. Якія вобразы прысутнічаюць у песні? Пры дапамозе якіх сродкаў мастацкай выразнасці мовы яны створаны?
Асноўныя вобразы верша – сонца, росы, хлеб. Вобразы гэтыя складваліся за дапамогай эпітэтаў (цёплыя росы, добрыя годы), паўтораў (добрыя годы, іграла сонца), матафараў (сонца іграла), гіпербал (хлябы-ураджаі).