Абагульненне

1. Чаму мы называем Беларусь Радзімай і Бацькаўшчынай? Адкуль пайшла назва нашай краіны?

Беларусь мы называем Радзімай, таму што тут мы нарадзіліся, гэта нам самая родная з усіх краін у свеце. Яе таксама называюць Бацькаўшчынай, бо яна засталася нам у спадчыну ад нашых бацькоў. Назва нашай краіны мае некалькі тлумачэнняў: адныя кажуць, што назва пайшла ад белага колеру льняной вопраткі і светлых валасоў жыхароў, іншыя сцвярджаюць, што «белая» значыць «вольная».

2. Назавіце рэкі і азёры на тэрыторыі Беларусі, з якімі звязана яе гістарычнае мінулае.

Рэкі: Дняпро, Прыпяць, Сож, Нёман, Заходняя Дзвіна, і рака Няміга.

Азёры: Нароч, Свіцязь, Браслаўскія.

3. Пералічыце назвы ўсходнеславянскіх плямёнаў, якія былі продкамі беларусаў.

Крывічы, дрыгавічы, радзімічы.

4. Падрыхтуйце паведамленне «Адкуль пачаўся мой род».

Мая сям'я паходзіць з вёскі ў цэнтральнай Беларусі. Наш род мае славянскія карані і шматлікія пакаленні жылі ў гэтай мясцовасці, займаючыся сельскай гаспадаркай і пражывалі ў драўляных хатах. Я ведаю, што мае прабабу і прадзядуля працывалі на зямлі, гадуючы дзяцей у духу любові і павагі да роднай зямлі.

5. Перакажыце змест аднаго з паданняў, якое вам найбольш запомнілася.

У возеры Свіцязь чуўся людскі плач. Рыбакі, каб даведацца, хто так плача, закінулі сетку ў ваду. З вады паказалася прыгожая дзяўчына з распушчанымі косамі. Яна расказала, што калісьці на месцы возера стаяў горад Свіцязь, але ён быў патоплены, каб не здавацца ворагам. Гэтая дзяўчына была дачкой гаспадара Свіцязя.

6. Назавіце гістарычную падзею, якая сведчыць аб пачатку нашай дзяржаўнасці.

Першае згадванне Полацка ў 862 годзе сведчыць аб пачатку беларускай дзяржаўнасці.

7. Раскажыце пра тую гістарычную падзею, якая вам найбольш запомнілася ці ўразіла.

Падзея, якая найбольш уразіла мяне, гэта гераічная абарона Брэсцкай крэпасці падчас Вялікай Айчыннай вайны. Абаронцы, нягледзячы на цяжкія ўмовы і ў тым ліку абстрэлы, праявілі мужнасць і адвагу, трымаючыся на працягу 28 дзён. Гэты подзвіг стаў прыкладам для многіх.

8. Хто з гістарычных асоб або дзеячаў культуры найбольш вам запомніўся? Раскажыце пра яго дзейнасць або творчасць.

Ефрасіння Полацкая — першая святая ўсходніх славян, вядомая сваёй дабрадзейнасцю і дзейнасцю па распаўсюджанні адукацыі і культуры ў старажытнай Беларусі. Яна вучыла дзяўчынак чытаць і пісаць, спыняла крывавыя войны і дапамагала бедным.

9. Хто з нашых продкаў стаў ці можа стаць для вас прыкладам у жыцці? Выкарыстайце карту «Славутыя людзі зямлі беларускай» на с. 14—15 атласа.

Францішак Скарына можа стаць для мяне прыкладам у жыцці. Як пачынальнік кнігадрукавання сярод усходніх славян, ён заснаваў друкарню і друкаваў кнігі на старабеларускай мове, што садзейнічала распаўсюджванню адукацыі ў Беларусі.

10. Раскажыце пра старадаўнія заняткі людзей і іх вырабы. Выкарыстайце карту на с. 10—11 атласа.

Нашы продкі займаліся жывёлагадоўляй, земляробствам. Сеялі жыта, пшаніцу, ячмень, лён, гарох, боб. Ураджай збіралі рукамі і сярпамі, а атрыманае зерне малолі на муку.

11. Чаму ў старажытнасці Беларусь называлі краінай замкаў? У якіх замках вы пабывалі ў час сваіх падарожжаў? Якія гісторыі пра замкі вы ведаеце? Выкарыстайце карту «Гістарычныя архітэктурныя помнікі Беларусі» на с. 8—9 атласа.

Беларусь называлі краінай замкаў, бо тут будаваліся магутныя ўмацаванні для абароны ад ворагаў. Знакамітыя замкі былі ў Лідзе, Навагрудку, Крэве. Я пабываў у Мірскім замку, дзе пабачыў ўзоры старажытнай зброі і драўляныя інтэр'еры.

12. Назавіце самыя старажытныя гарады Беларусі. Якія гарады з’явіліся на карце нашай рэспублікі нядаўна? Адкуль паходзяць назвы нашай сталіцы і абласных цэнтраў? Як тлумачыцца назва вашага населенага пункта? Выкарыстайце карту «Гербы беларускіх гарадоў» на с. 24 атласа.

Самыя старажытныя гарады Беларусі: Полацк, Тураў, Мінск, Віцебск, Магілёў, Гомель, Брэст, Гродна. Сярод новых гарадоў – Наваполацк і Салігорск. Назвы рэгіянальных цэнтраў паходзяць ад злучэння з рэкамі, як Віцебск ад Віцьбы. Назва Мінска, паводле легенды, паходзіць ад імя млынара Менеска. Мой населены пункт атрымаў назву ад невялікай рэчкі, якая працякае паблізу.

13. Якой была вера нашых продкаў? Як ставяцца адно да аднаго вернікі, што пражываюць у нашай краіне?

Нашы продкі верылі ў таямнічыя сілы і пакланяліся багам, як Дажбог, Перун, Вялес. Прыняцце хрысціянства спрыяла развіццю культуры і адукацыі. Сучасныя вернікі мірна суіснуюць, паважаючы розныя веравызнанні.

14. Раскажыце пра адно з памятных месцаў Беларусі. Выкарыстайце карту «Памятныя мясціны Беларусі» на першым форзацы вучэбнага дапаможніка.

Хатынь – памятнае месца ў Беларусі. Гэта былое вёска знішчана ў час вайны. На яе месцы ўстаноўлены мемарыял з комінамі хат і званаў, якія нагадваюць пра страшную трагедыю народа.

15. Па якіх законах жылі нашы продкі? Як называўся асноўны закон у Вялікім Княстве Літоўскім? Як называецца Асноўны Закон нашай дзяржавы — Рэспублікі Беларусь? У які дзень мы адзначаем дзяржаўнае свята, звязанае з прыняццем Асноўнага Закона?

Нашы продкі жылі па законах, заснаваных на нормах жыцця. Асноўны закон у Вялікім Княстве Літоўскім называўся Статут. Асноўны Закон Рэспублікі Беларусь — Канстытуцыя. Дзяржаўнае свята Дзень Канстытуцыі адзначаецца 15 сакавіка.

16. Якія выпрабаванні выпалі на долю нашага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны? Прывядзіце прыклады гераізму беларускага народа. Выкарыстайце карту на с. 16—17 атласа.

На долю нашага народа выпалі акупацыя, страты насельніцтва, разбурэнне гарадоў і вёсак. Прыклад гераізму: пагранічнікі, якія ахоўвалі Брэсцкую крэпасць; 14-гадовы партызан Марат Казей, які падарваў сябе гранатай, калі скончыліся патроны.

17. Раскажыце, якімі прамысловымі і сельскагаспадарчымі вырабамі славіцца наша краіна і ваша мясцовасць. Выкарыстайце карты «Рэспубліка Беларусь. Прамысловасць» і «Рэспубліка Беларусь. Сельская гаспадарка» на с. 18—20 атласа.

Беларусь славіцца трактарамі «Беларус», грузавікамі МАЗ, самазваламі БелАЗ. Сельская гаспадарка пастаўляе жыта, пшаніцу, бульбу і лён. Мая мясцовасць вядома сваім бытавым прадпрыемствам.

18. Апішыце Дзяржаўныя герб і сцяг Рэспублікі Беларусь.

Герб Рэспублікі Беларусь уяўляе тэрыторыю краіны асветленую залатымі сонечнымі прамянямі, абрамлены вянком з каласоў жыта, абвіты чырвона-зялёнай стужкай. Над гербам пяціканцовая зорка. Сцяг складаецца з чырвонай і зялёнай палос з чырвоным арнаментам на белым фоне па леваму краю.

19. Раскажыце, якія кнігі па гісторыі Беларусі вы чыталі. Пра што ў іх апавядаецца?

Я чытаў «Спадчына» — кнігу пра гісторыю Беларусі ад старажытнасці да сучаснасці. У ёй увекавечаныя падзеі, людзі і культуры, якія спрыялі станаўленню беларускага народа.