85-88. Праверце сябе

Ведаем...

1. Падбярыце сінонімы да слова «Радзіма».

Айчына, Бацькаўшчына.

2. Якія прыказкі аб Радзіме вы ведаеце?

На чужой старане і вясна не красна. Дзе нарадзіўся, там і прыгадзіўся. Той перамагае, хто ў бядзе са сваёй зямелькі не ўцякае. Герой ніколі не памрэ — ён вечна ў народзе жыве.

3. Успомніце, якія апавяданні і вершы пра Бацькаўшчыну вы чыталі.

«Беларусь» Максіма Танка.

4. Па апорных спалучэннях слоў успомніце назвы твораў:

а) плыве над Дзвіною, бераг Палаты... – «Бацька гарадоў беларускіх» (Паводле Навума Гальпяровіча);

б) вялізны валун, змяіная галава... – «Горад з белаю вежаю» (Паводле Алеся Каско);

в) з блакітнымі ўкрапінамі азёраў... – «Любaя мая Беларусь!» (Паводле Янкі Сіпакова).

5. Адкажыце, з якога твора гэтыя радкі: Слаўлю я свой край любімы, Незгасальную зару. Як ты сэрцу майму міла, Дарагая Беларусь!

«Дарагая Беларусь» (Пятрусь Броўка).

6. Аднавіце прапушчаныя словы. Успомніце аўтараў гэтых твораў:

а) Жытнёвае поле, лясы і азёры,
Крынічанька ў лузе і ў небе жаўрук
Услухайся толькі — усё тут гаворыць:
«Люблю цябе, Белая, Белая Русь!» (Уладзімір Карызна);

б) Люблю народ наш беларускі
І хаты ў зелені садоў,
Залочаныя збожжам нівы,
Шум нашых гаяў і лясоў (Канстанцыя Буйло).

7. Назавіце творы, у якіх апавядаецца:

а) пра славутыя мясціны і вядомых людзей старажытнага Полацка – «Бацька гарадоў беларускіх» (Паводле Навума Гальпяровіча);

б) паходжанне назвы горада Камянца і Камянецкай вежы – «Горад з белаю вежаю» (Паводле Алеся Каско);

в) прызнанне пісьменніка ў любові да Беларусі – «Любaя мая Беларусь!» (Паводле Янкі Сіпакова);

г) любоў і захапленне паэта Радзімай. Хто з’яўляецца аўтарам кожнага з твораў? – «Люблю» (Канстанцыя Буйло).

8. Прачытайце ўрывак з верша Петруся Броўкі «Дарагая Беларусь».

Вызначце, якія мастацкія сродкі выкарыстаў паэт, каб так прыгожа сказаць пра сталіцу нашай Радзімы: а) прыметнікі, ужытыя ў пераносным значэнні; б) дзеясловы, ужытыя ў пераносным значэнні; в) выразы, з дапамогай якіх адзін прадмет ці з’явы параўноўваюцца з іншымі прадметамі; г) паўторы слоў.

а) любімы, незгасальную;

б) расцвіла;

в) быццам казка;

г) Як ты сэрцу майму міла, Дарагая Беларусь!

9. Назавіце творы, у якіх галоўная думка выказана аўтарамі так:

а) Наша радасць, наша сіла... – «Дарагая Беларусь» (Пятрусь Броўка);

б) Мне тут усё для сэрца міла... – «Люблю» (Канстанцыя Буйло);

в) «Koжны з нac мae paдacць гaнapыццa... – «Любaя мая Беларусь!» (Паводле Янкі Сіпакова);

г) «...хачу падзяліцца з вамі шчасцем і радасцю...» – «Бацька гарадоў беларускіх» (Паводле Навума Гальпяровіча);

д) Тут трэба ля гэтых азёр нарадзіцца... – «Люблю цябе, Белая Русь» (Уладзімір Карызна).

10. Аднавіце прыказкі, злучыўшы іх часткі.

1) На чужой старане — г) і вясна не красна.
2) Дзе нарадзіўся — в) там і прыгадзіўся.
3) Той перамагае — а) хто ў бядзе са сваёй зямелькі не ўцякае.
4) Герой ніколі не памрэ — б) ён вечна ў народзе жыве.

Разважаем...

1. Што агульнае вы заўважылі ў апавяданнях Алеся Каско, Навума Гальпяровіча?

Творы аб’яднаны тэмай гістарычнага мінулага нашай Радзімы; пашыраюць кругагляд чалавека па гісторыі Беларусі.

2. Прачытайце прыказкі і выберыце тыя, што падыходзяць да тэкстаў гэтага раздзела. Абгрунтуйце свой выбар.

б) Усякай птушцы сваё гняздо міла. — Гэтая прыказка падыходзіць, бо ў тэкстах выказваецца любоў да роднага краю і Радзімы.

в) Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднай крыніцы. — Гэтая прыказка адпавядае тэме любові да роднага краю і яго прыгажосці.

д) Адна ў чалавека маці, адна ў яго і Радзіма. — Гэтая прыказка падкрэслівае важнасць і непаўторнасць Радзімы, што адпавядае тэматыцы тэкстаў.

3. Чаму трэба цаніць і берагчы спадчыну: старажытныя будынкі, кнігі, помнікі славутым людзям?

Спадчына з'яўляецца важнай часткай нашай гісторыі і культуры. Яна дапамагае нам зразумець мінулае, захоўвае памяць аб нашых продках і іх дасягненнях. Беражлівае стаўленне да спадчыны дазваляе перадаць яе будучым пакаленням, захоўваючы нацыянальную ідэнтычнасць і культурную разнастайнасць.

4. Паразважайце, чаму кожны чалавек павінен любіць свой край, сваю Радзіму.

Кожны чалавек павінен любіць свой край і Радзіму, бо гэта месца, дзе ён нарадзіўся і вырас, дзе жывуць яго родныя і блізкія. Любоў да Радзімы дапамагае захоўваць культурныя традыцыі, мову і гісторыю. Гэта таксама спрыяе развіццю пачуцця адказнасці за будучыню свайго краю і яго дабрабыт.

5. Што такое, на вашу думку, Радзіма?

Радзіма — гэта месца, дзе чалавек нарадзіўся і вырас, яго родны край, які звязаны з асабістымі ўспамінамі, традыцыямі і культурай. Гэта месца, якое фарміруе яго ідэнтычнасць і дае пачуццё прыналежнасці.