28-29. Дзяльба кабанчыка

1. Які эпізод апавядання найбольш уразіў вас? Чым?

Эпізод, калі Сцяпан вярнуўся ў вёску і пачаў працаваць разам з маці, найбольш уразіў мяне. Гэты момант паказвае, як моцна Сцяпан звязаны з родным домам і як ён разумее, што маці патрэбна яго дапамога. Гэта сцэна выяўляе яго сапраўдныя пачуцці да маці і жаданне быць побач з ёй, нават калі іншыя сёстры і зяць паступаюць па-іншаму.

2. Якія важныя жыццёвыя, маральныя праблемы ставіць аўтар твора?

Аўтар ставіць праблемы адносін паміж пакаленнямі, адказнасці дзяцей перад бацькамі, значэння радзімы і роднага дому, а таксама маральнага абавязку чалавека перад сваімі блізкімі. Тэма ўкаранёнасці чалавека ў сваё жыццё, у сваю сям'ю і зямлю таксама з'яўляецца важнай.

3. Адшукайце ў тэксце апавядання характарыстыкі герояў і пракаменціруйце іх.

Сцяпан – чалавек, які хоць і жыве ў горадзе, але ўсё ж адчувае моцную сувязь з вёскай і маці. Ён змагаецца з унутранымі супярэчнасцямі, але ўрэшце разумее, што не можа адарвацца ад сваіх каранёў.

Маці – жанчына, якая ўсё жыццё прысвяціла сям'і. Яна клапоціцца пра дзяцей, нават калі яны ўжо дарослыя і жывуць у горадзе. Яе рукі, стомленыя і парэзаныя, сімвалізуюць цяжкую працу і ахвяру, якую яна зрабіла для сваіх дзяцей.

Коля – зяць, які, здаецца, больш клапоціцца пра матэрыяльныя блага, чым пра сапраўдныя каштоўнасці, такія як сямейныя адносіны і павага да старэйшых.

4. Каму з герояў аўтар спачувае і, наадварот, да каго ставіцца з асуджэннем?

Аўтар спачувае Сцяпану і маці, якія, нягледзячы на цяжкасці, захоўваюць у сабе сапраўдныя чалавечыя каштоўнасці. У той жа час аўтар асуджае Колю і, магчыма, іншых сясцёр, якія не разумеюць сапраўдных патрэб маці і больш клапоцяцца пра матэрыяльныя рэчы.

5. Знайдзіце ў творы мастацкія дэталі, пры дапамозе якіх даецца партрэтная характарыстыка маці (асаблівасці знешнасці, фізічнага стану, характару, элементы вопраткі). Пра што яны сведчаць, што дапамагаюць нам зразумець?

Маці апісваецца як жанчына ў старым, палатаным кажусе, з маршчынамі на твары і стомленымі вачыма. Яе рукі апісваюцца як вельмі старыя, счарнелыя і парэзаныя. Гэтыя дэталі сведчаць пра цяжкае жыццё маці, пра яе ахвяру дзеля дзяцей і пра яе глыбокую любоў да іх.

6. Чаму, вяртаючыся з вёскі дадому, сёстры не захацелі спыніцца каля могілак? Чаму Сцяпан не паехаў разам з імі і выйшаў з машыны?

Сёстры, магчыма, не захацелі спыняцца каля могілак, бо не адчувалі такой глыбокай сувязі з бацькам і родным домам, як Сцяпан. Сцяпан жа выйшаў з машыны, бо зразумеў, што не можа пакінуць маці адну, што яго месца побач з ёй.

7. Навошта Сцяпан вярнуўся і ўзяўся за работу? Ці змяніў гэты ўчынак вашы адносіны да героя? Паразважайце, як будзе складвацца яго далейшае жыццё. Ці захоча Сцяпан вярнуцца з горада ў вёску? Аргументуйце сваю думку.

Сцяпан вярнуўся, бо адчуў, што яго абавязак – дапамагаць маці, што ён не можа пакінуць яе адну з усімі цяжкасцямі. Гэты ўчынак паказвае, што Сцяпан сапраўды разумее, што такое сапраўдныя каштоўнасці, і гэта змяняе маё стаўленне да яго ў лепшы бок. Я думаю, што Сцяпан можа захацець вярнуцца ў вёску, бо ён адчувае сувязь з роднай зямлёй і разумее, што там яго сапраўднае месца.

8. Чаму апавяданне заканчваецца сцэнай зладжанай працы маці і сына? Якія думкі (сэнс) уклаў пісьменнік у гэту сцэну?

Гэтая сцэна сімвалізуе гармонію і ўзаемаразуменне паміж пакаленнямі. Пісьменнік хоча паказаць, што сапраўдная сувязь паміж людзьмі, асабліва паміж маці і сынам, заключаецца ў сумеснай працы, узаемнай падтрымцы і разуменні.

9. Паразважайце, ці толькі пра звычайны, побытавы эпізод прыезду дзяцей-гараджан да маці «па сала» хацеў расказаць пісьменнік. Падумайце, на што ён хоча звярнуць нашу ўвагу.

Праз гэты побытавы эпізод пісьменнік звяртае нашу ўвагу на больш глыбокія праблемы: на разрыў сувязі паміж пакаленнямі, на адчужэнне дзяцей ад сваіх каранёў, на неабходнасць захавання традыцый і павагі да старэйшых. Ён паказвае, што сапраўдныя каштоўнасці не ў матэрыяльных рэчах, а ў падтрымцы, любові і разуменні паміж людзьмі.

10. Размясціце эпізоды апавядання ў адпаведнасці з ходам развіцця сюжэта (трэнажор «Сюжэт апавядання Віктара Карамазава “Дзяльба кабанчыка”»).

11. Падрыхтуйце вуснае паведамленне на адну з прапанаваных тэм: «Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднай крыніцы», «Дзякуй, маці, што мне падарыла / Ты любоў да зямлі сваёй роднай» (Е. Лось), «Радзіма і маці — адно цэлае». Абгрунтуйце свой выбар.

«Няма смачнейшай вадзіцы, як з роднай крыніцы»

Родная зямля і родны дом – гэта крыніца, з якой мы чэрпаем сілы і натхненне. Нягледзячы на тое, куды нас заносіць жыццё, мы заўсёды вяртаемся да сваіх каранёў, бо толькі там знаходзім сапраўдны спакой і падтрымку.

«Дзякуй, маці, што мне падарыла / Ты любоў да зямлі сваёй роднай» (Е. Лось)

Маці – гэта не толькі тая, хто дае нам жыццё, але і тая, хто вучыць нас любіць сваю радзіму, сваю зямлю. Яна перадае нам традыцыі, каштоўнасці і любоў да роднага краю, без якой мы не зможам быць сапраўднымі людзьмі.

«Радзіма і маці — адно цэлае»

Радзіма і маці – гэта два неаддзельныя паняцці. Як маці дае нам жыццё, так і радзіма дае нам месца, дзе мы можам жыць, працаваць і быць шчаслівымі. Павага да маці і любоў да радзімы – гэта аснова сапраўднага чалавечага жыцця.

12. Разгледзьце рэпрадукцыю карціны Уладзіміра Зінкевіча «Старое дрэва» на с. 26. Ці магчыма, на ваш погляд, суаднесці гэту карціну з творам Віктара Карамазава «Дзяльба кабанчыка»? У чым вы бачыце іх падабенства, блізкасць?

Карціна Уладзіміра Зінкевіча «Старое дрэва» і апавяданне Віктара Карамазава «Дзяльба кабанчыка» суадносяцца праз агульную тэму сувязі пакаленняў і неаддзельнасці чалавека ад сваіх каранёў. На карціне старая жанчына і дрэва сімвалізуюць жыццёвы досвед і мудрасць, падобна да маці ў апавяданні, якая захавала сувязь з роднай зямлёй і дзецьмі. Абодва творы перадаюць ідэю вытрымкі і стойкасці старэйшага пакалення, якое падтрымлівае жыццё і перадае традыцыі, заклікаючы да павагі і ўдзячнасці.