30-32. Праверце сябе
Ведаем...
1. Якія творы з раздзела вам найбольш спадабаліся і запомніліся?
Мне найбольш спадабаліся і запомніліся «Бабіна лета» і «Выпаў снег». У першым творы апісваецца цёплая і прыгожая пара восені, а ў другім – першы снег і пачатак зімы.
2. Па апорных словах і спалучэннях слоў адгадайце назву апавядання:
а) сонечныя дні, чапляюцца за платы, залатыя дзянькі, галасы журавоў – «Бабіна лета»;
б) давай паляцім да людзей, paбiлa пaнчoxi дoбpым людзям, змepзлi, дpыжaць, пачалі paбiць cвae дaмoўкi нa cтpэxax – «Буслы»;
в) прахапіўся раніцай, белае святло, кружыліся ў паветры, ішоў па гурбах, першы снег – «Выпаў снег»;
г) празрыстай галоўкай, нецікава з табой, аніякага ўражання ад цябе, сонечны Праменьчык – «Чаму пралескі сінія».
3. Назавіце аўтара кожнага з пералічаных твораў.
а) «Буслы» – 1) Клаўдзія Каліна
б) «Бабіна лета» – 4) Рыгор Ігнаценка
в) «Выпаў снег» – 3) Іван Грамовіч
г) «Усход сонца» – 2) Якуб Колас
4. Устанавіце адпаведнасць паміж творамі і ўрыўкамі з іх.
1) «Усход сонца» – а) Шырай, шырай зараніца Разнімае крылле, Нібы пожар б’е крыніцай Там, на небасхіле.
2) «Жнівень» – б) На хмурынцы гром паехаў Міма сосен і дубоў. Многа яблык і арэхаў, Многа ягад і грыбоў.
5. Пра якія прыродныя з’явы вы чыталі ў творах гэтага раздзела? Падмацуйце свае выказванні чытаннем урыўкаў з тэкстаў.
У творах гэтага раздзела я чытаў пра розныя прыродныя з'явы, такія як усход сонца, першы снег, завіруха, бабіна лета і восень. Напрыклад, пра ўсход сонца ў вершы Якуба Коласа: «На ўсходзе неба грае Пераліўным блескам, Сыпле золата над гаем I над пералескам». Пра першы снег у апавяданні Івана Грамовіча: «Зямля, стрэxі, агарод накрыліся белым покрывам. Лёгкія пушыкі ляталі, кружыліся ў паветры і аседалі на дрэвы».
6. Назавіце творы, у якіх гаворыцца пра восень. Падрыхтуйцеся да выразнага чытання ўрыўкаў, якія вам асабліва спадабаліся ў гэтых творах.
Пра восень гаворыцца ў творах «Жнівень» і «Бабіна лета».
7. У якіх апавяданнях пісьменнікі так выказалі свае адносіны да прыроды?
а) Гэта журботнае курлыканне крылатых вандроўнікаў нельга слухаць без хвалявання. І наўрад ці знойдзецца чалавек, які, пачуўшы гэтыя развітальныя крыкі ў небе, не падыме галавы, не праводзіць журавоў доўгім позіркам – «Бабіна лета».
б) Шчoкi цяпep пpыeмнa шчыпaў бaдзёpы мapoзiк. А cнeжнaя бeль aдбipaлa вoчы, i нa cэpцы aд гэтaгa paбiлacя cвeтлa i paдacнa – «Выпаў снег».
8. Прачытайце ўрывак з верша. З дапамогай чаго Якуб Колас стварае вобразную карціну прыроды?
Якуб Колас стварае вобразную карціну прыроды з дапамогай метафар, такіх як «неба грае», «сыпляе золата», што робіць апісанне больш маляўнічым і жывым.
9. Выберыце з прапанаваных пунктаў той, у якім запісана адметнасць верша: а) наяўнасць апавядання пра падзеі з жыцця героя; б) рыфмуюцца радкі; в) выказана павучальнасць у змесце.
б) рыфмуюцца радкі.
Разважаем...
1. Якую пару года любіце вы? Чаму? Апішыце яе.
Я люблю восень. Гэта пара года напоўнена ціхім хараством і роздумам. Восеньскія дні часта бываюць сонечнымі, але ўжо з лёгкім пахам халадоў. Лісце на дрэвах мяняе колер, становіцца жоўтага, чырвонага і аранжавага адценняў, і гэта надае прыродзе асаблівую прыгажосць. Восень таксама прыносіць адчуванне спакою і падрыхтоўкі да зімы.
2. Чаму мастакі слова ў сваіх творах ва ўсе часы звяртаюцца да тэмы прыроды?
Мастакі слова звяртаюцца да тэмы прыроды, таму што прырода заўсёды была і застаецца невычэрпнай крыніцай натхнення. Яна дапамагае перадаць эмоцыі, настроі і пачуцці, а таксама паказаць гармонію і сувязь чалавека з навакольным светам. Акрамя таго, апісанне прыроды часта выкарыстоўваецца для стварэння настрою і атмасферы ў творы.
3. Якімі думкамі хацелі падзяліцца з чытачамі аўтары прачытаных вамі твораў?
Аўтары прачытаных твораў хацелі падзяліцца сваімі ўражаннямі ад прыгажосці прыроды, паказаць яе разнастайнасць і непаўторнасць. Напрыклад, у творы «Бабіна лета» аўтар перадае адчуванне ціхай радасці ад апошніх цёплых дзён восені, а ў творы «Выпаў снег» – захапленне ад першага снегу і пачатку зімы. Аўтары таксама падкрэсліваюць важнасць захавання прыроды і беражлівых адносін да яе.
4. У артыкуле 55 Асноўнага Закона нашай краіны — Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь — запісана: «Ахова прыроднага асяроддзя і беражлівыя адносіны да прыродных рэсурсаў — абавязак кожнага». Як вы разумееце гэта? Патлумачце. Якім чынам вы ўжо сёння можаце ахоўваць і берагчы прыроду?
Я разумею гэта як заклік да кожнага чалавека быць адказным за захаванне прыроды і яе рэсурсаў. Гэта значыць, што кожны з нас павінен клапаціцца пра навакольнае асяроддзе, не наносіць яму шкоды і рабіць усё магчымае, каб захаваць яго для будучых пакаленняў. Я ўжо сёння магу ахоўваць і берагчы прыроду, напрыклад, не смяціць на вуліцы, эканоміць ваду і электраэнергію, удзельнічаць у экалагічных акцыях, такіх як прыбіранне смецця ў лесе ці на беразе ракі. Таксама важна распаўсюджваць веды пра важнасць аховы прыроды сярод сяброў і знаёмых.