71-74
5. Вызначце тэму і асноўную думку твора.
Тэма твора – дружба чалавека з дзікай прыродай. Асноўная думка – чалавек можа дапамагчы і выратаваць жывое стварэнне, выхадзіць яго, але павінен ведаць, што дзікая прырода мае свае законы, і з часам птушка павінна вярнуцца ў сваё асяроддзе.
6. Перачытайце апавяданне самі сабе, падбярыце загалоўкі да кожнай часткі. Падрыхтуйце пераказ твора па плане.
I – Прыход Журкі
II – Зіма з Журкам
III – Прашчанне з Журкам
План для пераказу:
1) Прыход жураўліка да гаспадароў;
2) Адаптацыя і дружба з гаспадарамі;
3) Вясновае развітанне з Журкам.
Паўтараем, падагульняем, разважаем...
Ведаем...
1. Які з пералічаных твораў з’яўляецца апавяданнем, які — байкай, які — вершам?
а) Міхась Пазнякоў. «Клён» – верш;
б) Уладзімір Правасуд. «Вадзянік і Лесавік» – байка;
в) Пятрусь Броўка. «А ты хоць дрэва пасадзіў?» – верш.
2. Па малюнках пазнайце творы.
 |
Вадзянік і лесавік (Уладзімір Правасуд) |
 |
Журка (Міхась Даніленка) |
 |
Клён (Міхась Пазнякоў) |
3. Назавіце творы, з якіх узятыя наступныя радкі:
а) Цяпер i мне няма дзе дзецца ... – «Вадзянік і лесавік», Уладзімір Правасуд;
б) Упаў у яму ля лаўжа ... – «Выратаванне вожыка», Генадзь Пашкоў;
в) «Часам нават забываемся ... – «Беручы – аддаваць», Янка Cіпакоў;
г) «Прыехаўшы летам у водпуск – «Клён», Міхась Пазнякоў.
4. Назавіце творы, у якіх пісьменнікі ўзнімаюць наступныя экалагічныя праблемы:
а) захаванне чыстых вадаёмаў і лясоў – «Вадзянік і лесавік», Уладзімір Правасуд;
б) беражлівыя адносіны да дрэў – «Клён», Міхась Пазнякоў;
в) добразычлівае стаўленне людзей да жывёл – «А ты хаця дрэва пасадзіў?» (Пятрусь Броўка) і «Беручы – аддаваць» (Янка Cіпакоў);
г) выратаванне параненай птушкі – «Журка», Міхась Даніленка.
Разважаем...
1. Чаму беларускія пісьменнікі гавораць у сваіх творах пра беражлівае стаўленне чалавека да прыроды?
Беларускія пісьменнікі гавораць у сваіх творах пра беражлівае стаўленне да прыроды, бо прырода ёсць неад'емнай часткай нашага жыцця і культуры. Яны хочуць падкрэсліць, што захаванне прыроды з'яўляецца абавязкам кожнага чалавека, бо гэта адбіваецца не толькі на нашым здароўі і дабрабыце, але і на будучыні нашых нашчадкаў. Праз свае творы яны спрабуюць разбудзіць у людзей пачуццё адказнасці за навакольнае асяроддзе і паказаць, якімі могуць быць наступствы беспяшчотнага стаўлення да прыроды.
2. Як вы самі адкажаце на пытанне Петруся Броўкі «А ты хоць дрэва пасадзіў?»
Так, я саджу дрэвы. Мы з сям'ёй кожную вясну стараемся пасадзіць некалькі маладых дрэў у нашым садзе або ўчастке, дзе гэта дазваляецца. Для мяне гэта не толькі магчымасць унесці свой уклад у захаванне прыроды, але і прыемны сямейны рытуал, які дапамагае нам стаць бліжэй адзін да аднаго і да навакольнага свету.
3. Разгледзьце фотаздымкі. Паразважайце, з якой мэтай скульптары розных краін звяртаюцца да тэмы беражлівых адносін да прыроды.
1) Помнік ліквідатарам Чарнобыльскай аварыі ў Маскве нагадвае пра гераічныя і трагічныя падзеі, звязаныя з ядзернымі катастрофамі, і акцэнтуе неабходнасць адказнага абыходжання з небяспечнымі тэхналогіямі.
2) Помнік паляўнічаму сабаку ў Нясвіжскім парку магчыма адлюстроўвае ўдзячнасць да працы і ўзаемадзеяння сабак з чалавекам у прыродзе.
3) Помнік божай кароўцы ў Сеуле, Паўднёвая Карэя, прыцягвае ўвагу да маленькіх жывых істот і з'яўляецца сімвалам чысціні і натуральнасці прыроды.
4) Скульптура у Бостане, ЗША, выяўляе любоў і клопат пра жывёл, а таксама неабходнасць забеспячэння бяспекі і выжывання дзікай прыроды ў гарадскім асяроддзі.
4. Прачытайце і адгадайце загадкі. Паразважайце, якія непрыемнасці, бедствы могуць прынесці людзям гэтыя з’явы і сілы прыроды.
Хоць бяскрылы, а лятае,
Безгалосы — свішча,
Хоць бязрукі, а, бывае,
Грушы ў садзе абівае,
Нават часам вырывае
Дрэвы з карнявішчам,
А як зморыцца — упадзе,
І няма яго нідзе.
Ніл Гілевіч. (Вецер)
Ненажэра гэты з’есці
Можа ўсё на свеце.
А нап’ецца ён вады —
Памірае ўміг тады.
Міхась Пазнякоў. (Агонь)
Вецер можа выклікаць ураганы, тарнада, якія могуць пашкодзіць або знішчыць будынкі, парушыць інфраструктуру.
Агонь, які выходзіць з-пад кантролю, можа спрычыніць пажары ў лясах, жылых дамах і на прадпрыемствах.