208. Жураўліны крык. Пытанні і заданні да частак 14–19 і да ўсёй аповесці
Пытанні і заданні да частак 14–19
5. Разгледзьце ўважліва малюнак. Які ўрывак з аповесці «Жураўліны крык» можна выкарыстаць для апісання гэтага малюнка? Якімі словамі тэксту яго можна падпісаць? Што хацеў сказаць Васіль Быкаў праз гэты ўрывак?
Для апісання гэтага малюнка можна выкарыстаць урывак, дзе Глечык бачыць адсталага жураўля, які з цяжкасцю ляціць за сваімі птушкамі і крычыць. Урывак можна падпісаць словамі «Невыноснае гора душы». Васіль Быкаў праз гэты ўрывак хацеў паказаць адзіноцтва Глечыка ў вайне, яго жаданне жыцця і балючую прывязанасць да ўсіх, хто застаўся ў мінулым.
6. Чаму твор заканчваецца шматкроп’ем?
Твор заканчваецца шматкроп'ем, бо ён з'яўляецца сімвалам нявызначанасці далейшага лёсу галоўнага героя і адкрытасці канца аповесці. Шматкроп'е падахвочвае чытача задумацца аб тым, што чакае героя пасля заканчэння апавядання, і дае магчымасць задумацца аб унутраным свеце персанажа і яго будучыні.
Пытанні і заданні да ўсёй аповесці
1. Складзіце цытатны план аповесці Васіля Быкава «Жураўліны крык». Дайце загаловак кожнаму яе раздзелу. У чым адметнасць пабудовы аповесці?
Аповяд пабудаваны ў выглядзе лінейнай апавядальнай паслядоўнасці з асобнымі эпізодамі, якія адлюстроўваюць розныя этапы ўнутраных і знешніх канфліктаў герояў. Адметнай асаблівасцю пабудовы з'яўляецца тое, што аўтар акцэнтуе ўвагу на псіхалагічным стане герояў у экстрэмальных умовах, што дае магчымасць глыбока раскрыць іх характары. Кожная частка прысвечана сваёй тэме і дэманструе розныя аспекты чалавечых пачуццяў і рэакцый на вайну.
2. У творы расказваецца пра адзін эпізод пачатку вайны. Чаму аўтар назваў твор аповесцю? Абгрунтуйце сваё меркаванне.
Аўтар назваў твор аповесцю, бо, нягледзячы на тое, што ў цэнтры сюжэта стаіць адзін эпізод, твор ахоплівае шырокі спектр чалавечых перажыванняў і эмоцый, прадстаўляе глыбокае разважанне пра вайну, мужнасць, страх, адданасць. Такім чынам, па сваёй структуры і змесце аповесць выходзіць за межы простай апавядальнасці і набывае большыя размеры, тыповыя для аповесці.
3. Прачытайце артыкул «Пра аповесць “Жураўліны крык”». Знайдзіце абзац, дзе вельмі сцісла і дакладна характарызуецца змест аповесці, сэнс усяго, што паказана ў творы.
«Вось яна, вайна — бой, смерць, паражэнне, перамога над сваёй слабасцю і ворагам, — у творы Васіля Быкава «Жураўліны крык».»
4. Чаму аповесць называецца «Жураўліны крык»? Які сэнс гэтай назвы і як ён раскрываецца ў дачыненні да аднаго з герояў твора?
Назва «Жураўліны крык» сімвалізуе кліч да роднай зямлі, усведамленне прыналежнасці да сваёй краіны, а таксама звязана з пачуццём адзіноты, сыходу з жыцця і неўміручасці духу. Што да аднаго з герояў, Глечыка, які ў канцы твора адчувае глыбокую адзіноту і нуду, то гэты сімвал адлюстроўвае яго ўнутраны стан, жаданне паверыць у лепшую будучыню і ў той жа час перажыванне немагчымасці вяртання ў ранейшае жыццё.
5. Заданне для самастойнага выканання.
6. Выберыце для параўнання двух персанажаў аповесці «Жураўліны крык» і пакажыце, як раскрываецца характар у яго паводзінах, адносінах да выканання загаду, салдацкага абавязку, таварышаў, у яго размовах, знешнім выглядзе. Як усё гэта адпавядае яго папярэдняй «біяграфіі»?
Карпенка — вопытны старшына, яго характар раскрываецца праз рашучасць і строгасць. У адносінах да абавязку і загадаў паказвае адданасць і надзейнасць. Яго папярэдняя «біяграфія» адлюстроўваецца ў яго ваенным вопыце і здольнасці камандаваць.
Глечык — малады баец, які спачатку аповесці выступае як неўпэўненая асоба. З часам ён пераадолеў свой страх, праявіў смеласць і гатоўнасць дзейнічаць разам з таварышамі. Яго пераўтварэнне сведчыць аб моцным ўнутраным развіцці персанажа пад уплывам вайны.
Абодва паказваюць розныя шляхі адаптацыі да вайны: Карпенка — як прыклад ваеннай адданасці, Глечык — як прыклад персанальнага росту і знаходжання ўнутранай сілы.
7. Якія маральна-этычныя нормы паводзін, неабходныя чалавеку ў жыцці, сфармуляваў у сваім творы Васіль Быкаў?
У аповесці Васіля Быкава «Жураўліны крык» маральна-этычныя нормы паводзін адлюстроўваюцца ў адданасці абавязку, умеласці прыняць неабходныя рашэнні ў складаных абставінах, салідарнасці з таварышамі і мужнасці перад тварам небяспекі. Гэтыя нормы раскрываюцца праз дзеянні і выбар герояў, якія стаяць перад складанымі маральнымі вопытамі.
8. Па якіх творах пісьменніка створаны кінафільмы, тэатральныя спектаклі?
Фільм «Узыходжанне» – «Сотнікаў»
Фільм «Знак перамогі» паводле аднайменнага твора
Фільм «Фруза» па матывах апавядання «На сцяжыне жыцця»
Фільм «Дажыць да світання» па аднайменным творы
фільм «Альпійская балада» паводле аднайменнай аповесці
9. Напішыце сачыненне па аповесці пад назвай «Выпрабаванне вайной», узяўшы за аснову лёс аднаго з персанажаў аповесці або змест твора ў цэлым.
Аповесць «Жураўліны крык» паказвае, як вайна становіцца выпрабаваннем для кожнага. На прыкладзе Глечыка мы бачым трансфармацыю маладога байца ад страху да гатоўнасці біцца і прымаць рашэнні. Глечык спачатку адчувае страх і роспач, але паступова знаходзіць у сабе смеласць стаяць да канца, што паказвае яго ўнутраны рост. Яго апошняя гатоўнасць ахвяраваць сабой адлюстроўвае агульную тэму гісторыі: пераадоленне ўласнай слабасці і здабыццё сапраўднага «я» падчас выпрабаванняў вайны.
Такім чынам, «Жураўліны крык» паказвае, як экстрэмальныя ўмовы вайны прымушаюць мяняцца людзей, раскрываючы ў іх раней невядомыя якасці і здольнасці. Глечык, які застаўся адзін на полі бою, сімвалізуе кожнага, хто вытрымаў выпрабаванне вайной, праявіўшы неверагодную адвагу і адданасць.