30-31. Васількі

1. Што асабліва ўзрушыла вас у апавяданні? Якія думкі выклікала яго канцоўка?

Асабліва ўзрушыла апісанне лёсу хлопчыка Міколкі, які страціў маці і сястрычку і змагаецца з фашыстамі. Канцоўка выклікала думкі пра невымерную цану вайны і непаўторную смеласць і адвагу маладога пакалення, гатовага абараняць сваю Радзіму.

2. Твор пачынаецца апісаннем прыгожага жнівеньскага дня. Які настрой яно выклікае, на які лад настройвае чытача?

Апісанне прыгожага жнівеньскага дня настройвае чытача на спакойны, лірычны лад, стварае ідылічны фон, на контрасце з якім адбываецца драматычны расклад падзей.

3. Разгледзьце рэпрадукцыю карціны Тамары Батаковай-Мацвеенка «Валошкі ў збожжы» (гл. форзац 2). Жыта спрадвеку лічыцца сімвалам працы і дабрабыту чалавека, а васількі прыўносяць прыгажосць. Ці сугучныя па настроі пейзажы, створаныя мастаком і пісьменнікам?

Пейзажы, створаныя мастаком і пісьменнікам, сугучныя па настроі. Як і ў тэксце, дзе апісваецца прыгожы жнівеньскі дзень, так і на карціне Тамары Батаковай-Мацвеенка прадстаўлены мірны і ідылічны пейзаж з залатым жытам і сінімі валошкамі, якія гарманічна дапаўняюць адно аднаго. Жыто і васількі на малюнку сімвалізуюць працу, урадлівасць і красу прыроды, што таксама адчуваецца ў апісанні пісьменніка.

4. Пра што гавораць хлопчыкі, вяртаючыся з лесу, аб чым яны мараць? Што яны ведаюць пра вайну і фашыстаў?

Хлопчыкі гавораць пра самалёты, мараць аб магчымасці пабудаваць такія, якія маглі б лётаць куды заўгодна. Яны ведаюць пра вайну і фашыстаў, абмяркоўваюць магчымасць сутыкнення з імі і выказваюць думкі пра абарону і барацьбу.

5. З якім настроем вяртаецца Міколка дадому? Якія эмоцыі перажывае ён, калі ўбачыў, што адбылося на іх падворку? Прачытайце кантрасныя апісанні грушы каля сялянскай хаты. Як дапамагаюць гэтыя карціны зразумець душэўны стан хлопчыка?

Міколка вяртаецца дадому з адчуваннем радасці і гонару за знойдзеныя грыбы. Але калі ён убачыў, што адбылося на іх падворку, яго ахапівае жах, адчай і смутак. Кантрасныя апісанні грушы паказваюць пераход ад мірнага, ідылічнага стану да трагедыі і адчаяння, адлюстроўваючы душэўны стан хлопчыка.

6. Якімі бачыць Міколка фашыстаў, упершыню сутыкнуўшыся з імі ў сваім двары?

Міколка бачыць фашыстаў як злых і жорсткіх забойцаў, якія прынеслі страх і смерць на іх падворак, забіўшы яго маці і сястрычку.

7. Чаму Міколка пайшоў менавіта да дзеда Нупрэя? Якія думкі апанавалі хлопчыка па дарозе да старога? Як трымаўся дзед Нупрэй падчас размовы з Міколкам? Чаму хлопчык не паслухаўся старога?

Міколка пайшоў да дзеда Нупрэя, бо лічыў яго мудрым і спадзяваўся атрымаць ад яго суцяшэнне. Па дарозе хлопчыка апанавалі думкі пра страчаную сям'ю і жаданне знайсці справядлівасць. Дзед Нупрэй трымаўся спакойна і мудра, спрабаваў суцешыць Міколку, але хлопчык не паслухаўся яго, бо адчуваў патрэбу ў дзеяннях, а не ў чаканні.

8. Прыгадайце, калі ўпершыню Міколку прыйшла думка пра помсту. Перакажыце, як ён рыхтаваўся да сваёй апошняй у жыцці справы.

Думка пра помсту прыйшла да Міколкі ў момант, калі ён убачыў сваю маці і сястрычку мёртвымі. Ён рыхтаваўся да сваёй апошняй справы, збіраючы рэчы ў школьную торбачку, згадваючы сваю сям'ю і ставячы сабе за мэту знайсці і пакараць ворагаў.

9. Прачытайце радкі тэксту з апісаннем душэўнага стану Міколкі, калі ён чакаў на дарозе немцаў.

Ён стаяў, прыхіліўшыся да тэлефоннага слупа, усё ўглядаўся на дарогу. Нехта паспрабаваў пакпіць з яго: «Ці не ў школу ты, хлопча, сабраўся, дзе ж віданы цяпер тыя школы?» Міколка нічым не азваўся на гэты голас. Перад ім праходзілі ўзброеныя людзі — купкамі, калонамі, у адзіночку. Узнімаючы слуп пылу, імчаліся грузавікі, грукацелі гарматы на каменным бруку. І ўсё — чужыя людзі, чужыя машыны, чужыя гарматы. Ён часам ажыўляўся на секунду, адрываўся ад слупа, але зноў шарэў запылены твар, бяссільна апускаліся рукі. І вось ён прыйшоў, гэты доўгачаканы час. Цяпер не можа быць ніякага сумнення: гэта яны, гэта тыя, што замучылі яго маці, яго сястрычку, адабралі ад яго светлае сонца.

10. Перачытайце канцоўку апавядання. Вызначце ролю дэталей у творы — раструшчанага салдацкім ботам школьнага пенала і букеціка сініх восеньскіх васількоў.

Раструшчаны школьны пенал і букет сініх васількоў сімвалізуюць страчанае дзяцінства і невіннасць Міколкі, яго пераход ад дзіцячых клопатаў да дарослых вырашэнняў і жорсткай рэальнасці вайны. Гэтыя дэталі падкрэсліваюць трагічнасць яго лёсу і ўнутраную барацьбу.

11. Спытайце ў сваіх бацькоў, бабуль ці дзядуль, хто з вашых родных і сваякоў удзельнічаў у Вялікай Айчыннай вайне. Што яны вам расказалі?

Мой дзядуля расказваў, што яго бацька, мой прадзед, удзельнічаў у Вялікай Айчыннай вайне. Ён быў радыстам і браў удзел у важных аперацыях, забяспечваючы сувязь паміж часткамі. Прадзед часта гаварыў пра цяжкасці ваеннага часу, пра згуртаванасць і адвагу салдат, якія стаялі на абароне сваёй радзімы. Ён захоўваў шанаванне да памяці аб тых, хто не вярнуўся з поля бітвы, і вучыў нас, сваіх унукаў, цаніць мір і спакой, які мы маем сёння.