142

Пытанні і заданні да твора

1. Знайдзіце ў творы выразныя і змястоўныя штрыхі, падрабязнасці (дэталі) у паказе паводзін і характарыстыцы дзейных асоб (Даніка, пана Цабы, пані Мар’і, панны Рузі і інш.).

У творы аўтар выкарыстоўвае шэраг выразных і змястоўных штрыхаў для паказу паводзін і характарыстыкі дзейных асоб. Напрыклад, пані Мар’я апісваецца як цяплая і ўважлівая настаўніца, якая ўважліва ставіцца да сваіх вучняў і разумее іх. Панна Рузя, наадварот, апісваецца як «худая крыклівая», што адлюстроўвае яе строгасць і недаброзычлівасць. Данік Малец прадстаўлены як супярэчлівы і адчувальны хлопец, які перажывае складаныя адносіны з навакольным светам.

2. Як вы лічыце, чаму пісьменнік назваў аповесць «Сірочы хлеб»? Падумайце, прамы ці пераносны сэнс маюць гэтыя словы.

Назва «Сірочы хлеб» мае пераносны сэнс, абазначаючы жыццёвыя выпрабаванні і цяжкасці, з якімі сутыкаецца Данік, сірота. Гэта сімвалізуе яго духоўны і матэрыяльны голад, яго прагу да ласкі, разумення і прыняцця.

3. Сфармулюйце мастацкую ідэю твора.

Мастацкая ідэя твора заключаецца ў паказе складанасці і багацця ўнутранага свету дзіцячай душы, якая шукае сяброўства, сапраўдных чалавечых каштоўнасцей у складаным ворагам свеце.

4. Чым, на вашу думку, абумоўлена ўжыванне пісьменнікам вялікай колькасці польскіх слоў і выразаў?

Выкарыстанне пісьменнікам вялікай колькасці польскіх слоў і выразаў абумоўлена сетынгам твора, які адбываецца ў Польшчы, і мае на мэце дасягнуць большай аўтэнтычнасці і рэалістычнасці ў падачы аповесці.

5. Разгадайце крыжаванку па ўрыўку з аповесці Янкі Брыля «Сірочы хлеб».

1. Як звалі любімую настаўніцу Даніка? – Мар’я
2. Пра каго гаварыла ўся вёска: «Панскі падлізак»? – Цаба
3. Назавіце самую крыўдную мянушку Даніка. – Жабрак
4. Якую мянушку далі вучні пану Дулембу? – Павук
5. Як звалі маці Даніка? – Зося
6. Прозвішча пісьменніка, кнігу якога падарыла пані Мар’я Даніку. – Прус
7. Як звалі старэйшага сябра Даніка? – Мікола
8. Які твор Цёткі чытала пані Мар’я вучням? – Міхаська

6. Выберыце з твора ўрывак для выразнага чытання або для інсцэніроўкі, сцэнічнага паказу.

Для выразнага чытання або інсцэніроўкі можна выбраць урывак, дзе Данік размаўляе з пані Мар’яй пра значэнне адукацыі і свае мары, або сцэну з уроку, дзе ён канфліктуе з Рузяй.

7. Праверце, як вы зразумелі твор (тэст па ўрыўку «Урокі пані Мар’і» з аповесці Янкі Брыля «Сірочы хлеб»).

Задание для самостоятельного выполнения

8. Янка Брыль карыстаўся рознымі спосабамі і прыёмамі раскрыцця зместу, характарыстыкі персанажаў. Вызначце гэтыя спосабы і прыёмы, звярнуўшыся да артыкула «Пра аповед, апісанне, дыялог».

У аповесці Янкі Брыля «Сірочы хлеб» выкарыстоўваюцца розныя мастацкія спосабы і прыёмы раскрыцця зместу, такія як аповед пра персанажаў і іх дзеянні, апісанні знешнасці герояў і навакольнага асяроддзя, а таксама дыялогі паміж героямі, якія дапамагаюць раскрыць іх характары і адносіны.