83

1. Апішыце ўражанні ад знаёмства з творам. Якія радкі выклікалі ў вас усмешку?

Прачытаўшы аб маім дзядзьку кухары, я ўспомніў цёплыя і шчаслівыя ўспаміны. Мне падабаецца, як дзядзька ўмее знаходзіць падыход да дзяцей і займацца з імі, нягледзячы на свае абавязкі. Ён не толькі гуляе з імі і расказвае гісторыі, але і вучыць іх розным рэчам, адказвае на пытанні. Мне гэта здаецца вельмі мудрым і добрым, і я думаю, што ў кожнага ў жыцці павінен быць такі дзядзька.

Радкі, якія маглі б выклікаць усмешку:
Мяне развяселілі радкі пра тое, як дзядзька абыходзіцца з дзецьмі, калі яны сварацца: «Калі ж хто часам з ім не зладзіць, То дзядзька толькі вус пагладзіць, Але не скажа ён нічога». Я уяўляю сабе дзядзьку, які спакойна гладзіць свае вусы, калі дзеці злосцяцца, і гэта карцінка кажа мне, што ён вельмі тэрплівы і мудры.

2. Ад чыйго імя вядзецца аповед: «Я помню дзень той. Вечарэла...»? Хто гэты чалавек?

Гісторыя расказана ад першай асобы, якая кажа: «Я памятаю той дзень. Вечарэла...» Гэта можа сведчыць аб тым, што апавядальнік быў датычны да апісваных падзей і памятае іх. Ён мог быць адным з дзяцей, якія прымалі ўдзел у гісторыі з дзядзькам-кухаром.

3. Падзяліце твор на часткі і дайце кожнай загаловак, карыстаючыся аўтарскімі радкамі. Напрыклад, частка пра чаканне смачнай стравы можа называцца «— Эх, — цмокнуў дзядзька, — наямося!». Падрыхтуйце план і выкарыстайце яго для пераказу.

– Уступ аб дзядзьку Антосе: "Дзядзька кахаў дзяцей"
– Падрыхтоўка да паходу ў Ліпаву: "І як у нас вырас авёс?"
– Апісанне Ліпавы: "Палі ззялі раскошна"
– Наведванне цёткі Тэрэзіі: "Згарнуць з дарогі і да цёткі"
– Падрыхтоўка пяльменяў з сокам: "Дзядзька майстар быў на кавалку"
– Завяршэнне і дэгустацыя пяльменяў: "Ён штурхнуў цягнік нагой!"

4. Якім паказаны ў творы дзядзька Антось? Якая роля гумарыстычных апісанняў у раскрыцці яго характару? Прачытайце ў слоўніку літаратуразнаўчых тэрмінаў, што такое іронія і гумар.

Дзядзька Антось паказаны як кахаючы, клапатлівы і які ўмее пацешыць дзяцей чалавек. Гумарыстычныя апісанні дапамагаюць раскрыць яго характар: дзядзька не баіцца выглядаць смешным і гатовы на жарты дзеля забаўкі дзяцей. Іронія і гумар тут выкарыстоўваюцца для стварэння выявы дзядзькі як дабрадушнага і знаходлівага дарослага, які ўмее знаходзіць падыход да дзяцей.

5. Якімі з пералічаных спосабаў і сродкаў стварэння камічнага карыстаўся аўтар, калі паказваў дзядзьку Антося ў розныя моманты яго кухарства: ужываў смешныя выразы; даваў знарок няправільнае тлумачэнне нейкім з’явам; маляваў неадпаведныя паводзіны героя, калі той хоча выглядаць лепш, чым ёсць на самай справе, або знарок рабіў наадварот? Прывя дзіце прыклады.

Аўтар выкарыстаў пацешныя выразы і намаляваў неадэкватныя паводзіны героя, калі дзядзька Антос спрабуе выглядаць сур'ёзным, але ў выніку паказвае свой пацешны бок. Прыкладам можа служыць канец твора, калі дзядзька спрабуе пяльмені з сокам і робіць выгляд, што яны смачныя, але затым выплёўвае іх, выклікаючы смех у дзяцей, што і з'яўляецца прыкладам гумару і іроніі.

8. Чаму можна навучыцца ў галоўнага героя твора? Прадоўжыце пералік: не адказваць крыўдай на крыўду, адносіцца з павагай не толькі да старэйшых і равеснікаў, але і да малодшых па ўзросце... Пацвердзіце прыкладамі з тэксту.

Галоўны герой твора валодае шэрагам якасцяў, якія можна прыняць за ўзор: цярпенне, уменне захоўваць спакой у канфліктных сітуацыях, здольнасць прыміраць людзей і знаходзіць агульную мову з дзецьмі. Ён не адказвае гневам на гнеў, а замест гэтага выкарыстоўвае гульню і весялосць, каб змякчыць абстаноўку і прымірыць крыўдзіцеляў. Прыклады з тэксту:

- Калі дзеці спрачаюцца ці б'юцца, яны звяртаюцца да дзядзькі, як да суддзі, што паказвае на яго здольнасць мірыць іх.
- Калі хтосьці з ім часам не ладзіць, дзядзька толькі па вусах пагладзіць, але нічога не скажа, што дэманструе яго здольнасць стрымлівацца і не адказваць гневам на гнеў.
- Дзядзька ведае, як абыходзіцца з дзецьмі, выкарыстоўваючы гульню і забаўку, каб яны забывалі аб крыўдах і ішлі за ім.

9. Што б вы хацелі перанесці ў вашы ўзаемаадносіны з да рос лымі і бацькамі пасля знаёмства з вобразам дзядзькі Антося?

З выявы дзядзькі Антоса можна перанесці наступныя аспекты ў адносіны з дарослымі і бацькамі:

- Важнасць цярпення і спакою ў зносінах, асабліва калі ўзнікаюць рознагалоссі ці канфлікты.
- Выкарыстанне забаў і сумесных мерапрыемстваў, каб зблізіцца і ўмацаваць адносіны.
- Уменне слухаць і адказваць на пытанні, дапамагаючы дазваляць непаразуменні і вучыцца на прыкладах.
- Здольнасць мець зносіны на роўных з людзьмі ўсіх узростаў, паважаць іх думкі і пачуцці.