24

7. Ці чакаў князь такой непакорнай водпаведзі ад гусляра? Якія эмоцыі, на ваш погляд, перапаўнялі князя ў гэты драматычны момант? Аргументуйце свой адказ з дапамогай радкоў з тэксту.

На мой погляд, князь не чакаў такой непакорнай водпаведзі ад гусляра. Ён, верагодна, быў шакаваны і абуроны, а таксама гарача прагнаў памсціцца гусляру за яго непакорнасць.

Князь стаіць, князь маўчыць, жуда, помста б’е з воч;
Гулі зглухлі, ні жартаў, ні смехаў...

8. Разгледзьце ілюстрацыю Міколы Басалыгі да паэмы «Курган». Назавіце самую драматычна напружаную частку, якой адпавядае змест мастацкага палатна.

Мастак Мікола Басалыга зобразіў самую драматычную частку паэмы "Курган", калі гусляр перадае свой пасланне князю. Яна з'яўляецца самым драматычным момантам, бо гусляр гаворыць па-праўдзе князю пра сваю няправільную паводзіну.

9. Якім убачыў мастак Васіль Шаран говіч галоўнага героя паэмы «Курган» (гл. с. 19)? Параўнайце вобразнае адлюстраванне гусляра на дзвюх ілюстрацыях. Паразважайце, з дапамогай якіх дэталей мастакі перадаюць свае адносіны да героя.

У вобразе гусляра, які ствараў мастак Васіль Шаранговіч, мы бачым старога мужчыну з довгай белай барадой, які дэманструе глыбокія почуцці і эмоцыі. У абодвух ілюстрацыях гусляр прадстаўляецца як прадстаўнік народу, які мае сілу слова і музыкі.

10. Параўнайце вобразы гусляра і князя ў паэме. Пачніце з апісання знешняга выгляду герояў, звярніце ўвагу на сацыяльнае становішча, ацаніце характары і паводзіны, погляды на жыццё, вызначце аўтарскія адносіны да герояў.

Гусляр у паэме з'яўляецца смелым і мудрым чалавекам, які спадарожвае сваёй музыкай і словамі. Гусляр "сілен, княжа, караць, галаву сілен зняць, — не скуеш толькі дум ланцугамі". Зносіна, князь паказваецца як злы і нясправядлівы абсалютны валадар, які апекуецца толькі пра сваё благасастаянне. "Ты ўсё золатам хочаш прыцьміць, загаціць... Ці ж прыгледзеўся, хорамны княжа?"

11. Дайце ацэнку ўчынку гусляра і паводзінам князя (трэнажор «Князь і гусляр»).

12. Многія радкі з паэмы «Курган» сталі афарызмамі. Адшукайце іх і прыгадайце жыццёвую сітуацыю, у апісанні якой іх можна было б выкарыстаць.

1) "Сілен, княжа, караць, галаву сілен зняць, — не скуеш толькі дум ланцугамі." – Гэтыя радкі можна выкарыстаць, калі хочацца падкрэсліць важнасць свабоды думкі і слова, а таксама незалежнасць ад вялікай улады або аўтарытэтных фігур.

2) "Ты ўсё золатам хочаш прыцьміць, загаціць... Ці ж прыгледзеўся, хорамны княжа?" – Гэтыя слоўкі могуць быць выкарыстаныя ў крытычным кантэксце, калі людзі пагражаюць ці прыкрываюць свае дзеянні багаццем або матэрыяльнымі благамі.

3) "Глянь у лёхі свае, ў падзямеллі глянь, князь, што настроіў пад хорамам гэтым" – Гэтыя радкі могуць быць выкарыстаныя ў сітуацыях, калі ў важным для асобы абстаянні неабходна звернуць увагу на негатыўныя наступствы сваіх дзеянняў.

4) "Хто хацеў, не хацеў — біў паклоны яму, спуску, ласкі не знаў непакорам." – Гэтыя радкі могуць быць выкарыстаныя для апісання ўлады або аўтарытэта, якія не церпяць непакоры і нямаюць скары для тых, хто адмаўляецца ім пакланяцца.

13. Размясціце ілюстрацыі Арлена Кашкурэвіча да паэмы Янкі Купалы «Курган» у адпаведнасці з развіццём сюжэта (трэнажор «Сюжэт паэмы Янкі Купалы “Курган”»).

14. Знайдзіце ў тэксце і зачытайце вершаваныя радкі, у якіх выказана мастацкая ідэя твора.

Мастацкая ідэя твора выказана в рядках: "Не дае гуслярам сказу золата цвет, белых хорамаў п’яныя шумы", "Сілен, княжа, караць, галаву сілен зняць, — не скуеш толькі дум ланцугамі", "Глянь ты, слаўны ўладар, на палеткі свае: сарачні там сох бачыш, як блудзе", "Ты ўсё золатам хочаш прыцьміць, загаціць... ці ж прыгледзеўся, хорамны княжа? Кроў на золаце гэтым людская блішчыць", "Хорам выстраіў ты, твайму воку так міл, адшліфованы цэгла і камень, — гэта — памяткі-пліты з няўчасных магіл, гэта — сэрцаў скамененых пламень". Гусляр у сваей песні засуджае князя за яго жорстакія дзеянні і паказвае яму наступства яго палітыкі.

15. Гусляр жыццём заплаціў за сваю песню. Выкажыце свае адносіны да герояў, якія ахвяруюць сабой у імя справядлівасці.

Маё выразнае стаўленне да герояў, якія ахвяруюць сабой у імя справядлівасці, – гэта прызнанне іх мужнасці і адданасці. Скрыпач у гэтым творы з'яўляецца прыкладам такога героя. Ён мужна выяўляе сваю пазіцыю і крытыкуе князя, ведаючы, што гэта можа прывесці да яго гібелі. Ён выбірае смерць, каб застацца верным сваім поглядам і справядлівасці, што робіць яго героем у маіх вачах.

16. Адкажыце на пытанні віктарыны да паэмы Янкі Купалы «Курган».

Падбярыце да ілюстрацый Арлена Міхайлавіча Кашкурэвіча радкі з паэмы “Курган”, якія ім адпавядаюць.

Адказы:

1) Дуб галлё распусціў каранасты над ім. Сухазелле у грудзі ўпілося; Вецер стогне над ім уздыханнем глухім, — Аб мінуўшчыне ў жальбах галосе.
2) Дзень, другі ўжо грымела у князя гульня, І музыкі, і чаркі звінелі; Выдумлялі забаў новых кожнага дня; Што хацелі — ўсяго госці мелі.
3) Глянь ты, слаўны ўладар, па палеткі свае: Сарачні там сох бачыш, як блудзе; А ці чуў ты, аб чым там араты пяе, Дзе і як жывуць гэтыя людзі?
4) На гары на крутой,на абвітай ракой, Лет назад таму сотня ці болей, Белы хорам стаяў, недаступнай сцяной Грозна, думна глядзеў на прыволле.
5) Князь у хораме жыў, слаўны свету ўсяму, Недаступны і грозны, як хорам; Хто хацеў, не хацеў - біў наклоны яму, Спуску, ласкі не знаў непакорам.
6) Прывяла гусляра з яго ніўных сяліб Дворня князева ў хорам багаты: Пасадзіла на ганку, між клёнаў і ліп. На цагляным парозе магната.
7) Стол ты ўставіў ядой, косцей шмат пад сталом, - Гэта косці бядноты рабочай; Пацяшаешся белым, чырвоным віном, - Гэта слезы нядолі сірочай.