95-96

1. Якія пачуцці выклікаў у вас гэты твор?

Гэты твор выклікаў у мяне сум і жаль да старой Тэклі, горыч і абурэнне па адносінах сына да сваёй маці.

2. Паспрабуйце сфармуляваць праблему, узнятую аўтарам у апавяданні.

Аўтар узняў праблему адраджэння ад родных каранёў і сям'і, самаадчужэння і эгаізму ў адносінах да блізкіх.

3. Як паказана жыццё старой Тэклі? Якой надзеяй жыла і цешыла сябе маці?

Жыццё старой Тэклі паказана як самотнае і складанае, але яна жыве надзеяй на свайго сына Лаўрука, які стаў багатым і паважаным чалавекам у вялікім горадзе.

4. Раскажыце, як трапіў сын Тэклі і Цыпрука да пана Шчубальскага. З дапамогай якіх мастацкіх дэталей, асобных ацэнак пісьменнік паказаў, што хлопчык паступова адрываўся ад роднага дому, цураўся сваіх бацькоў?

Сын Тэклі і Цыпрука трапіў да пана Шчубальскага, які прыгожы від і спрытны розум хлопчыка. Пісьменнік паказвае, што хлопчык паступова адрываўся ад роднага дому і цураўся сваіх бацькоў праз мастацкія дэталі, такія як яго незацікаўленасць у кантакце з бацькамі і саром падчас іх сустрэчы.

5. Якім вы ўяўляеце Цыпрука? Чаму так насцярожана ўспрымаў ён тое, што сын «смяецца з нашай гутаркі»? Знайдзіце дыялогі паміж бацькамі, у якіх яны абмяркоўваюць паводзіны сына, і прачытайце іх па асобах.

Цыпрук прадстаўлены як мудры і рэалістычны чалавек, які насцярожана ставіцца да таго, што сын смяецца з іх гутаркі і становіцца занадта падобным на панаў.

6. Чаму Тэкля не хацела верыць перасцярогам Цыпрука і суседзяў? На што яна спадзявалася?

Тэкля не хацела верыць перасцярогам Цыпрука, таму што яна слепа радавалася поспехам сына і спадзявалася на яго дапамогу і падтрымку ў старасці.

7. Раскажыце, як паступова выспявала ў Тэклі думка пайсці ў горад да сына. Якія пачуцці і перажыванні суправаджалі гэты намер?

Думка пайсці ў горад да сына выспявала ў Тэклі паступова, калі яна стала сустрэчацца з рознымі цяжкасцямі і адзінотай. Яе перажыванні суправаджаліся надзеяй і верай у дабрыню сына.

8. Ці выпадкова маці выправілася да сына напярэдадні свята? Пры адказе звярніцеся да рэпрадукцыі карціны Мікалая Піманенкі «Калядкі», якая перадае адпаведны святочны настрой.

Не выпадкова маці выправілася да сына напярэдадні Каляд, бо гэта свята сям'і і блізкіх, і яна хацела правесці яго з сынам.

9. Як раскрываюцца перажыванні Тэклі праз малюнкі прыроды ў час яе дарогі да сына? Прывядзіце прыклады з тэксту.

Перажыванні Тэклі раскрываюцца праз малюнкі прыроды, якія адлюстроўваюць яе настрой і эмоцыі. Напрыклад, снежнае поле і цішыня ў лесе суправаджаюць яе спакой і рашучасць.

10. Як сустрэў горад Тэклю? Ці ёсць у апісанні горада прадчуванні таго, што сустрэча з сынам будзе горкай?

Горад сустрэў Тэклю шумам і бязлітасцю, дзе яна збілася з толку і не знаходзіла дапамогі. У апісанні горада ёсць прадчуванні таго, што сустрэча з сынам будзе горкай.

11. Знайдзіце апісанне, як паводзіў сябе Лаўрук пры сустрэчы з маці. Паразважайце, ці з’яўляецца для вас нечаканай такая развязка апавядання.

Лаўрук пры сустрэчы з маці паводзіў сябе халодна і адмоўна, не прызнаваў яе і патрабаваў, каб яна пайшла. Развязка апавядання для мяне не з'яўляецца нечаканай, бо ўжо былі прадзвесткі яго адчужэння ад сям'і.

12. Як вы думаеце, ці мог Лаўрук-адвакат быць абаронцам простых людзей у судзе?

На мой погляд, Лаўрук-адвакат мог быць абаронцам простых людзей у судзе толькі фармальна, бо ён стаў зусім іншым чалавекам, які адарваўся ад сваіх каранёў і стаў эгаістычным.

13. Размясціце эпізоды апавядання ў адпаведнасці з сюжэтам (трэнажор па творы Змітрака Бядулі «На Каляды к сыну»).

14. Паспрабуйце прадставіць змест апавядання «На Каляды к сыну» ў драматычных сцэнках. Такіх сцэнак можа быць дзве. Першая — у вёсцы, на лавачцы каля Цыпруковай хаты, падчас размовы Тэклі з суседкамі пра сына. Другая — у горадзе, у доме сына — цяпер ужо адваката Лаўрэнція Кіпрыянавіча. Вызначце дзейных асоб гэтых сцэнак, зрабіце рэмаркі (заўвагі пра месца і час дзеяння, як выглядаюць героі), падрыхтуйце выказванні герояў (рэплікі), прадумайце дэкарацыі, афішу.

Першая сцэнка:

Дзейныя асобы:
Тэкля – старая ўдава, маці Лаўрука
Суседка 1
Суседка 2
Суседка 3

Рэмаркі:
Месца дзеяння: вёска, лавачка каля Цыпруковай хаты, раніца, лёгкі мароз, сонечна.
Героі: Тэкля – у старой куртцы, з закручанымі ў хустку валасамі, сядзіць на лавачцы і з задумай глядзіць удалянь. Суседкі – у павсядзённым адзенні вясковых жанчын, з кошыкамі ў руках, падыходзяць да Тэклі.

Рэплікі:
Суседка 1: (з цікаўнасцю) Тэкля, дык што ж ты так сумна сядзіш? Скора Каляды, трэба радавацца!
Тэкля: (з усмешкай) Ах, суседка, думаю пра свайго Лаўручка. Ён цяпер у горадзе, панам стаў, ажаніўся на багатай дзяўчыне, такім паважаным зрабіўся. Ідуць святы, хочацца яго ўбачыць...
Суседка 2: (захапленне) А ты ж маці, Тэкля, добрая! Ён павінен быць табе ўдзячным за ўсё.
Суседка 3: (заахвочвае) Паедзь да яго на Каляды, пакажы, што ты яго не забыла, што чакаеш яго ўвагі.

Дэкарацыі:
Старая хата на фоне, зімовы пейзаж, лавачка, кошыкі са снапамі па баках.

Афіша:
"На Каляды к сыну" – драматычная сцэнка з жыцця вясковай Тэклі, якая марыць аб сустрэчы з сынам-адвакатам у горадзе.

Другая сцэнка:

Дзейныя асобы:
Тэкля – старая ўдава, маці Лаўрука
Лаўрук – адвакат, сын Тэклі
Слуга

Рэмаркі:
Месца дзеяння: горад, пышны дом адваката Лаўрэнція Кіпрыянавіча, вялікая імпазантная зала, вечар.
Героі: Тэкля – у старой паношанай адзенні, змучаная і збянтэжаная. Лаўрук – у дорагім адзенні, з недзецьмі і звышнасцю у выглядзе. Слуга – ў ліўрэі, з пагардай глядзіць на Тэклю.

Рэплікі:
Тэкля: (з надзеяй) Лаўручок мой, сынок! Я прыйшла да цябе на Каляды, хачу цябе ўбачыць, абняць...
Лаўрук: (злосна) Чаму вы пускаеце ў пакой розных жабрачак шалёных?! Ідзі, ідзі, старушка! Я цябе не знаю...
Слуга: (з пагардай) Ідзіце звонку, тут не месца для такіх, як вы.

Дэкарацыі:
Пышнае інтэр'ер, камін, карціны на сценах, крышталёвыя люстры.

Афіша:
"На Каляды да сына" – драматычная сцэнка пра сустрэчу старой маці з сынам-адвакатам, якая паказвае канфлікт паміж багаццем і простатай, сямейнымі каштоўнасцямі і эгаізмам.