31

Вопрос в рамке:

Паўторам якіх зычных гукаў перададзена адчуванне спакою, лагоды, гармоніі? Зачытайце радкі, у якіх названы прыём вершаскладання ўзмацняе гукавую выразнасць мовы і дапама гае нам уявіць начное жыц цё ручайка.

Адчуванне спакою, лагоды, гармоніі перададзена паўторам гукаў [і], [у] у радках: "Як матулька, вярба / Хіліць голаў над ім", "Пышным верхам сваім.", "А ён, жэўжык-пястун, / Гучным смехам дрыжыць.". Гукавая выразнасць мовы паўсюдна ўзмацняецца за кошт выкарыстання алітэрацыі (паўтор гукавых элемэнтаў), якая дапамагае ўзмацніць візуальны вобраз ручая.

Вопросы после произведения:

1. Якія эмоцыі і пачуцці абудзіў у вас верш Якуба Коласа «Ручэй»? Назавіце найбольш яркія вобразы твора.

Верш «Ручэй» абудзіў у мяне пачуцці спакою, гармоніі, бязмежнай свабоды. Найбольш яркімі вобразамі для мяне сталі "срэбразвонны ручэй", "матулька-вярба", "зорка ўначы", "хмурынка", "ён, жэўжык-пястун", "гучны смех", "заскочыць у гай", "курган абаўе".

2. Зачытайце радкі, у якіх паэт убачыў ручаёк «вясёлым і гарэзлівым»; «лагодным і ласкавым»; «хмурым і сярдзітым».

Ручаёк з'яўляецца "вясёлым і гарэзлівым" у радках: "А ён, жэўжык-пястун, / Гучным смехам дрыжыць."; "лагодным і ласкавым" у радках: "Як матулька, вярба / Хіліць голаў над ім"; "хмурым і сярдзітым" у радку: "Дзе сярдзіта бубніць".

3. Растлумачце ролю эпітэтаў, параўнанняў, адухаўленняў у ства рэнні  вобраза  ручая,  выяўленні  агульнага  настрою  твора. Пры неабходнасці звярніцеся да слоўніка літаратуразнаўчых тэрмінаў.

Эпітэты ("срэбразвонны ручэй", "пышны верх"), параўнанні ("Як матулька, вярба / Хіліць голаў над ім") і адухаўленні ("зорка ўначы", "хмурынка") граюць важную ролю ў стварэнні вобраза ручая і выяўленні настрою твора. Гэтыя выяўленчыя сродкі дапамагаюць паэту перадаць духоўную сутнасць прыроды, дадаюць паэтычны вобраз выразнасці і глыбіні.

4. З дапамогай якіх выяўленчых сродкаў створаны мастацкі воб раз ручайка ў наступных вершаваных радках?

А ён, жэўжык-пястун,
Гучным смехам дрыжыць.
То заскочыць у гай,
То курган абаўе,
Дзе сярдзіта бубніць,
Дзе лагодна пяе.

Мастацкі вобраз ручайка створаны з дапамогай метафары ("ён, жэўжык-пястун"), персаніфікацыі ("Гучным смехам дрыжыць."), алітэрацыі ("То заскочыць у гай, / То курган абаўе") і сімвалізму ("Дзе сярдзіта бубніць, / Дзе лагодна пяе").

5. Вызначце, колькі націскных складоў у кожным радку. У якой паслядоўнасці паўтараюцца яны ў вершы?

У вершы Якуба Коласа «Ручэй» кожны радок складаецца з чатырох націскных складоў. У вершы націскныя склады паўтараюцца ў паслядоўнасці 4-4-4-4, што ўтварае рытмічную структуру твора.

8. Паспрабуйце перадаць тую асаблівую прыгажосць, якую раскрыў нам паэт, празаічнай мовай. Складзіце пейзажную замалёўку на тэму верша. Выкарыстайце па магчымасці такія ж сродкі мастацкай выразнасці, што і ў вершы.

На краінах зялёнага лесу, дзе алешыні і кусты заўсёды шумляць пад вецерам, ручэй шырока расцягваецца, як срэбністая стружка, парадкі з гучным шумам і грымом. Салавей, схаваны ў густых зялёных кустах, пяе сваю непаўтарную песню, дадаючы прыгажосці ўсёй гэтай картыне.

Вярба, як матулька, нахіляецца над ручэм, сваімі вялікімі галінамі чаруючы ваду. Кусты па баках ручая глядзяцца ў воду, як бы адлюстроўваючы сваю пышнасць. Ручэй атрымлівае увагу не толькі растліннасці, але і чаратоў, асакі, мурога, якія атрымліваюць жыццё ад яго.

Уначы зорка часам кідае свой бліск на ручэй, а хмурынка зазірае ў яго, дадаючы містычнасці. Травы наклоняюцца над ручэм, а ён, як жывы створ, дрыжыць ад гучнага смеху. Ён рухаецца, часам заскакваючы ў гай, часам абыходзячы курган, дзе ён сярдзіта бубніць або лагодна пяе.